Hoogbegaafdheid is een term die steeds vaker gebruikt wordt om kinderen te beschrijven die een buitengewone intellectuele capaciteit hebben. Er bestaan nog verschillende definities van hoogbegaafdheid. Voor mij is de best mogelijke uitleg van hoogbegaafdheid: “een slimme, snelle denker die complexe zaken aankan. Een hoogsensitief en emotioneel kind, intens levend. Autonoom, nieuwsgierig en gedreven van aard. Hij schept plezier in het creëren". Hoewel veel mensen denken dat hoogbegaafde kinderen enkel uitblinken op school, is er veel meer aan de hand. In dit blog gaan we dieper in op de meest voorkomende kenmerken van hoogbegaafde kinderen en de uitdagingen waar zij vaak mee te maken krijgen.
Wat zijn de kenmerken van een hoogbegaafd kind?
Er bestaat nog veel verschillende uitleg over een hoogbegaafd kind. Daarnaast bestaan er nog veel mythes en vooroordelen rondom een hoogbegaafd kind. Belangrijk is: ieder hoogbegaafd kind is uniek met zijn eigen capaciteiten en eigenschappen.
Hieronder vind je de meest voorkomende kenmerken:
Ontwikkelvoorsprong
Hoogbegaafde kinderen hebben vaak een ontwikkelvoorsprong. Een hoogbegaafd kind leert bijvoorbeeld al vroeg te lopen, praten of lezen. Ze hebben vaak een vlottere ontwikkeling dan leeftijdsgenootjes. Als ouder kan de vergelijking met andere kinderen op jonge leeftijd lastig zijn. Immers, voor jou is het heel normaal dat jouw hoogbegaafd kind dit doet en al kan.
Enorme nieuwsgierigheid
Een hoogbegaafd kind heeft een enorme intrinsieke motivatie om de wereld om hem heen te ontdekken. Een hoogbegaafd kind wil alles weten en stelt enorm veel vragen. Veel peuters en kleuters stellen vragen. Een hoogbegaafd kind valt echter op in de hoeveelheid vragen die hij stelt. Hij blijft doorvragen of is niet direct tevreden met het gegeven antwoord. Een hoogbegaafd kind is vaak al op jonge leeftijd geïnteresseerd in een breed scala aan onderwerpen. Zo kan een hoogbegaafd kind al op jonge leeftijd enorm gefascineerd zijn in de dood, de oertijd, de ruimte etc.
Hoogsensitief
Een hoogbegaafd kind is vaak enorm sensitief en emotioneel. Via hun zintuigen nemen ze veel informatie bewust waar. Al deze prikkels moeten diepgaand verwerkt worden in de hersenen. In de huidige maatschappij is het aantal prikkels wat een hoogbegaafd kind te verwerken krijgt enorm. Hier ligt dan ook overprikkeling op de loer. Naast deze unieke eigenschappen voelt een hoogbegaafd kind ook feilloos aan wat er van hem verwacht wordt.
Snel leervermogen
Hoogbegaafde kinderen hebben een goede cognitieve verwerkingssnelheid. Een hoogbegaafd kind is een snelle denker die complexe zaken aan kan. Ze kunnen nieuwe informatie snel begrijpen en verbanden leggen tussen verschillende concepten. Hierdoor kunnen ze soms eenzaamheid ervaren, omdat ze zich intellectueel anders voelen dan hun leeftijdsgenoten. Voor een hoogbegaafd kind is het essentieel om op school voldoende op zijn niveau uitgedaagd te worden. Hij kan enorm veel plezier hebben in complexe puzzels/ raadsels of in het vinden van creatieve oplossingen.
Creatief begaafd
Hoogbegaafde kinderen hebben vaak een groot vermogen om creatieve oplossingen voor problemen te bedenken. Ze denken out-of-the-box en kunnen unieke perspectieven bieden. Dit is een enorm potentieel van hoogbegaafde kinderen. De omgeving speelt een grote rol in de ontwikkeling van dit potentieel. Wanneer een hoogbegaafd kind niet ‘gezien en erkend’ wordt in zijn creativiteit, kan dit kenmerk op de achtergrond verdwijnen. Terwijl creativiteit en ‘out-of-the-box” denken juist op latere leeftijd veel gevraagd wordt.
Wat zijn de uitdagingen van een hoogbegaafd kind?
Hoogbegaafde kinderen komen regelmatig voor uitdagingen te staan. Vaak komt dit door onwetendheid van hoogbegaafdheid en onbegrip van de omgeving. Dit is enorm zonde van het potentieel van een hoogbegaafd kind. Hieronder vind je enkele uitdagingen waar een hoogbegaafd kind tegenaan kan lopen:
Onderpresteren in de klas
Hoewel hoogbegaafde kinderen vaak slim en getalenteerd zijn, kunnen ze zich vervelen en gedemotiveerd raken op school wanneer ze niet genoeg uitdaging krijgen. Dit kan leiden tot onderpresteren en het ontwikkelen van een negatieve mindset en attitude ten opzichte van leren.
Voorbeeld: Lisa, een hoogbegaafde 8-jarige, werd onrustig en ongeïnteresseerd tijdens de wiskundelessen, omdat ze het tempo te langzaam vond. Uiteindelijk verloor ze haar interesse in wiskunde, terwijl achteraf bleek dat ze er een groot talent voor heeft.
Sociale isolatie
Hoogbegaafde kinderen kunnen moeite hebben met het vinden van gelijkgestemde leeftijdsgenoten vanwege hun unieke intellectuele en emotionele behoeften. Daarnaast heeft een hoogbegaafd kind vaak op jonge leeftijd al andere interesses zoals de ruimte, de oertijd of dieren en natuur. Door hun interesse raken ze vaak helemaal verwikkeld in een onderwerp en willen ze alles weten. Terwijl een leeftijdsgenootje ondertussen met de auto’s speelt. Dit kan leiden tot gevoelens van eenzaamheid en sociale isolatie.
Voorbeeld: Tom, een hoogbegaafde tiener, had moeite met het aangaan van vriendschappen in zijn klas. Hij merkte dat zijn interesses en gespreksonderwerpen niet overeenkwamen met die van zijn leeftijdsgenoten, waardoor hij zich geïsoleerd voelde.
Perfectionisme en faalangst
Hoogbegaafde kinderen streven vaak naar perfectie in alles wat ze doen. Een hoogbegaafd kind kan voor zichzelf de lat enorm hoog leggen. Ze kunnen angstig worden als ze denken dat ze niet aan hun eigen hoge standaard voldoen. Dit kan leiden tot faalangst en het vermijden van uitdagingen.
Voorbeeld; Emma, een hoogbegaafde 12-jarige, weigerde deel te nemen aan een wiskundewedstrijd omdat ze bang was om te falen en niet als de beste te eindigen.
Rechtvaardigheid
Hoogbegaafde kinderen hebben vaak een sterk gevoel voor rechtvaardigheid en kunnen moeite hebben met het accepteren van onrechtvaardigheid in de wereld om hen heen. Dit kan leiden tot intense frustratie en een gevoel van onbegrip. Daarnaast kan het hoogbegaafde kind ook tegen uitdagingen aanlopen wanneer zijn gevoel voor rechtvaardigheid niet wordt begrepen of gedeeld door zijn omgeving. Anderen kunnen zijn reacties als overdreven of onnodig beschouwen, vooral als ze de gevoelens van onrechtvaardigheid niet op dezelfde manier ervaren. Dit kan leiden tot gevoelens van isolatie of onbegrepen worden, wat de emotionele ontwikkeling en het welzijn van het hoogbegaafde kind kan beïnvloeden. Voorbeeld: jouw hoogbegaafde kind is aan het spelen. Hij vraagt aan jou of hij nog even mag gamen. Jij geeft aan dat hij morgen weer mag gamen, vandaag is hij al geweest. Jouw kind begint te schreeuwen en zegt dat het niet eerlijk is, want zijn broertje zit nu ook al 5 minuten langer dan hij!
Wat kun jij, als ouder, doen?
Wanneer je een hoogbegaafd kind hebt of wanneer je een vermoeden hebt dat jouw kind hoogbegaafd is, is het essentieel om je te verdiepen in hoogbegaafdheid.
Op deze manier kun je jouw kind het beste ondersteunen. Hieronder vind je een aantal tips:
Luister naar jouw kind
Luister empathisch naar je kind: Maak tijd vrij om naar je kind te luisteren en moedig hem of haar aan om over zijn of haar zorgen te praten. Geef je kind de ruimte om zijn of haar emoties te uiten zonder oordeel. Geef erkenning aan de gevoelens en gedachten van je kind en help hem of haar deze te begrijpen.
Leer jouw kind omgaan met zijn gevoelens en emoties
Een hoogbegaafd kind heeft vaak ook een verhoogde sensitiviteit. Deze hoogsensitiviteit kan zorgen voor overprikkeling. Die overprikkeling kan zich uiten in divers gedrag. Het ene kind trekt zich terug en wil niks meer zeggen. Het andere hoogbegaafde kind krijgt een driftbui, woedeaanval (lees ook het blog: hoogsensitief kind met woedeaanvallen) of blijft met jou in discussie gaan.
Zoek naar (intellectuele) uitdaging
Een hoogbegaafd kind kan zich op school al snel vervelen. Daarnaast kan het zo zijn dat school niet de onderwerpen aanbiedt, waar jouw kind zo van “AAN” gaat. Zoek daarom zelf op verschillende manieren voor die uitdaging: zoek boekjes in de bibliotheek, kijk filmpjes, maak een collage van het onderwerp, laat jouw kind alle vragen opschrijven en creatieve oplossingen bedenken.
Kommentit